SA madilim na sulok ng intrigqhan sa pulitika, kung saan ang mga bulong-bulungan ay umaalingawngaw ng mas malakas kaysa sa sigaw, isang masamang sumpa ang muli na namang inihagis ni Rodrigo Duterte, na nakatuon ngayon kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. Ngunit sa kabila nito, ang mga masamang paratang, ay kulang sa sustansiya na kinakailangan upang tumagos sa baluti ng katotohanan.

Ang kamakailang pag-tuligsa ni Duterte, na nagbabato ng mga paratang ng pagka-adik sa droga kay Marcos sa isang pampulitikang pagpupulong sa Davao City, ay naglalarawan ng isang lider na mataas ang retorika ngunit mababa sa ebidensiya. Ang mga paratang ng dating pangulo na nakita niya ang pangalan ni Marcos sa listahan ng Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) ay kulang sa pagpapatibay at tila mas angkop na kilalaning bilang isang pampulitika na paghihiganti kaysa makatotohanang pahayag.

Ang nakakapagtaka ay ang kabiguan ni Duterte na kumilos batay sa impormasyong ito sa kapanahunan ng kanyang mahabang panunungkulan bilang alkalde ng Davao. Kung totoo nga na si Marcos ay nasa drug watchlist, bakit walang hakbang na ginawa noong mga taon na si Duterte ang nangunguna sa lungsod, at sa kalaunan, sa bansa?

Ang PDEA, isang pangunahing bahagi sa drama, ay walang pag-aalinlangang tumanggi sa mga akusasyon ni Duterte. Sinisiguro ng ahensiya, na itinatag noong 2002, na si Marcos ay hindi kailanman naging bahagi ng kanilang National Drug Information System (NDIS). Ang paghahayag na ito ay parang nag-iiwan sa mga paratang ni Duterte na nakasalalay na lamang sa isang hibla, na tila nakakalas sa bawat pahayag na lumilipas.

Habang ang nagkabuhol-buhol na sapot ng mga akusasyon ay bumubukadkad, lumilitaw na ang tunay na nag-uudyok kay Duterte – ang kanyang kaligaligan sa desisyon ng kasalukuyang administrasyon na hindi hadlangan ang imbestigasyon ng International Criminal Court (ICC) sa kanyang mga diumano’y krimen sa matindi niyang kampanya laban sa droga.

Samantalang nag-aalburuto si Duterte laban kay Marcos, ang kanyang hinanakit ay nagmumula sa takot na humarap sa pananagutan para sa diumano’y pagpatay na labas sa batas (extrajudicial killings) na naganap sa ilalim ng kanyang pamumuno. Ang mga paratang laban kay Marcos ay tila mas mabuting kilalanin bilang mga pakana upang ilihis ang atensyon mula sa pagmamasid ng ICC kaysa isang tunay na pag-aalala para sa kapakanan ng bansa.

Ngunit hindi ito ang unang pagkakataon na ginamit ni Duterte ang barahqng droga laban kay Marcos. Noong Nobyembre 2021, kanyang inakusahan sa misteryosong ding paraan, ang isang kandidato sa pagka-pangulo na hindi pinangalanan, na malamang na si Marcos, ng paggamit ng cocaine. Gayunpaman, nang sumailalim si Marcos sa kusang pagsusuri, ang resulta ay negatibo. Lumilitaw na ang hilig ni Duterte sa mga misteryosong pagpapahiwatig ay nagkukulang ng kagat ng mga ebidensiyang makatotohanan.

Sa mga panahong ito ng kaguluhan, kung saan mataas ang pampulitikang tensyon at ang mga paratang ay nagliliparan tulad ng mga pana, mahalaga para sa mga Pilipino na maging matalinong tagapanood. Ang pagtanggap ng walang patunay na mga paratang ay maaring magdulot lamang sa pagkakawatak-watak sa bansa. Ang panawagan para sa paghinto muna sa mga atake kay Marcos ay hindi tawag para sa pagtanggi sa pananagutan kundi isang kahilingan para sa diskursong batay sa ebidensiya.

Habang naglalakbay tayo sa maitim na tubig ng pulitika sa Pilipinas, mahalaga na paghiwalayin ang totoo sa huwad, at hingin ang mga pruweba bago magbato ng paratang. Ang kuwento tungkol kay Marcos ay hindi dapat mabahiran ng personal na paghihiganti o pampulitikang maniobra. Karapat-dapat sa bansa ang makatarungan at tamang pagsusuri ng kanyang mga pinuno, malaya sa mga tanikala ng mga walang basehang akusasyon.

Sa pagwawakas, huwag tayong magpadala sa awit ng sirenang may kamangha-manghag kagilasan. Ang Pilipinas ay nangangailangan ng isang nagkakaisang pagkilos na nakatuon sa kaunlaran, hindi ng isang bansa na nahahati sa mga walang basehang akusasyon. Panahon na upang humingi ng pananagutan hindi lamang mula sa ating mga pinuno kundi mula rin sa mga kwento na bumubuo ng ating pang-unawa sa kanilang mga gawain. Sa gayon lamang tayo makakaasang magkaroon ng mas maliwanag na kinabukasan, malaya sa mga lambat ng kasinungalingan na nagbabantang bihagin ang ating kolektibong kapalaran.