Sa isang nakakasuklam na asal ng katiwalian at pagtataksil, isang opisyal ng barangay sa Davao del Sur ang inakusahan ng pagnanakaw mula sa isa sa pinakamahina sa kanyang komunidad. Noong Hunyo 6, 2024, si Anne Villarin, isang buntis na babae na nangangailangan ng suporta, ay pinilit umanong ibigay ang P8,500 mula sa P10,000 na tulong na natanggap niya mula sa Assistance to Individuals in Crisis Situation (AICS) program ng Department of Social Welfare and Development (DSWD). Ang nakakakilabot na asal na ito, na nakuhanan ng bidyu at nag-viral, ay hindi lamang dapat magdulot ng galit ng publiko kundi dapat ring agarang mapanagot sa ilalim ng batas.

Ang lalim ng kasamaan ng opisyal na ito ay hindi maisip. Ang manamantala sa isang buntis, na labis nang nahihirapan dahil sa nalalapit na panganganak, ay nagpapakita ng antas ng kalupitan at kasakiman na lampas pa sa kapintas-pintas. Ang DSWD, sa pamumuno ni Secretary Rex Gatchalian, ay tama lamang na nangakong tutulong sa pagsasampa ng mga kasong kriminal at administratibo laban sa salarin. Ito ay malinaw na kaso ng pang-aabuso ng kapangyarihan, at dapat itong harapin ng buong bigat ng batas.

Ang legal na batayan para tugunan ang ganitong katiwalian ay matibay. Sa ilalim ng Anti-Graft and Corrupt Practices Act (Republic Act No. 3019), ang mga opisyal ng pamahalaan na nasasangkot sa katiwalian ay maaaring maparusahan ng pagkakakulong, multa, at diskwalipikasyon mula sa paghawak ng pampublikong opisina. Dagdag pa rito, ang Revised Penal Code ng Pilipinas ay naglalahad ng iba’t ibang paglabag na may kaugnayan sa paglustay ng pondo ng gobyerno, na pinarurusahan ng mahabang pagkakakulong at mabibigat na multa. Ang kaso ng opisyal ng barangay sa Davao del Sur ay dapat isakdal sa ilalim ng mga probisyong ito nang buong tatag, upang magbigay ng halimbawa na ang ganitong uri ng katiwalian ay hindi pahihintulutan.

Ang Konstitusyon ng Pilipinas mismo ay naglalatag ng prinsipyo na ang pampublikong opisina ay isang tiwala ng publiko, at ang paglabag na ito sa tiwala ay dapat itama. Ang Korte Suprema ay nagpasya na sa mga kasong katulad ng *Sabio v. Field Investigation Office of the Office of the Ombudsman* na ang mga opisyal ng pamahalaan na gumagamit ng kanilang posisyon para sa pansariling kapakinabangan ay dapat harapin ang matinding kaparusahan. Mahalaga na ang mga legal na precedent na ito ay masunod, at ang opisyal ng barangay na ito ay maging halimbawa, upang maiwasan ang iba sa paggawa ng kaparehong maling gawain.

Sa matinding pagkakaiba sa kahiya-hiyang asal ng opisyal na ito ay ang kahanga-hangang tugon ng DSWD. Ang agarang pagkondena ni Secretary Gatchalian sa insidente at ang pangako ng kanyang departamento na maging kapwa magrereklamo sa kaso ay nagpapakita ng dedikasyon ng gobyerno na protektahan ang karapatan ng mga pinakamahina sa kanilang mamamayan. Ang proaktibong tindig ng DSWD sa pagsuporta sa mga biktima ng ganitong katiwalian ay kapuri-puri, at nagpapadala ng matibay na mensahe na ang kapakanan ng mga tao ay hindi maisasantabi.

Dagdag pa rito, ang panawagan ni Secretary Gatchalian na lumapit ang ibang biktima ay mahalaga. May isang hindi pa pinapangalanang nagrereklamo mula sa Barangay Biñan, Biñan City, Lalawigan ng Laguna, na matapang ding nag-ulat ng kaparehong panghuhuthot. Ang mga boses na ito ay dapat palakasin, at ang kanilang mga hinaing ay dapat tugunan nang may parehong sigasig at kaseryosohan. Ang mga pagsisikap ng DSWD na lumikha ng isang kapaligiran kung saan ang mga benepisyaryo ay ligtas na makakapag-ulat ng mga pang-aabuso ay mahalaga sa pag-aalis ng katiwalian sa antas ng komunidad.

Ang kasong ito ay isang nakakikilabot na paalala ng malaganap na katiwalian na maaaring sumira sa mga programang tulong na may mabuting layunin. Hindi sapat ang magpahayag lamang ng galit; dapat mayroong kongkretong mga aksyon at legal na mga kaparusahan. Ang opisyal na nagnakaw mula kay Anne Villarin ay dapat harapin ang pinakamabigat na parusa, hindi lamang para sa kanya, kundi upang maibalik ang tiwala sa mga institusyong dapat ay nagpoprotekta at nag-aangat sa mahihirap.

Hayaang magsilbing babala ito sa lahat ng mga tiwaling opisyal: ang pagsasamantala sa mga mahihirap at mahina ay haharapin ng walang humpay na paghahanap ng hustisya. Ang kahanga-hangang mga aksyon ng DSWD ay nagbibigay ng pag-asa, ngunit nasa hudikatura ang huling hakbang upang bigyan ng karampatang parusa ang katiwalian. Ang kinabukasan ng Pilipinas ay nakasalalay sa integridad ng mga lingkod-bayan nito, at dapat nating panagutin sila sa pinakamataas na pamantayan ng pananagutan. Mataas ang mga nakataya, ngunit sa walang takot na paninindigan, magtatagumpay ang hustisya para sa Perlas ng Silanganan.