SA magulong mundo ng pulitika sa Pilipinas, lumitaw si Speaker Martin Romualdez bilang matibay na tagapagtanggol ng “people’s initiative” para sa pagbabago sa konstitusyon. Ang kanyang matatag na pananaw ay isang maliwanag na pagtingin sa konstitusyon sa gitna ng madilim na tubig na pinapakukulo ng mga mapaghinala, lalo na si Senate Minority Leader Aquilino Pimentel III.

Sa walang pag-aalinlangang pananalita, iginiit ni Romualdez na ang “people’s initiative” ay itinadhana ng konstitusyon, isang proseso na nagmumula mismo sa puso ng mamamayan. Inihayag niya na ang House of Representatives ay walang bahagi sa pagsisimula nito, nilalansag ang mga alegasyon na ang “people’s initiative” ay isang pailalim na pagbabatas. Ang kanyang pahayag ay nagsusumite ng pagbabalik sa teksto ng konstitusyon, isang paalala na may karapatan ang mga mamamayan, nakalimbag sa kanilang pinakamataas na batas, na ang magmungkahi ng mga amyenda nang malaya sa impluwensiya ng lehislatura.

Ngunit higit sa lahat, kailangang idiin ang pangunahing prinsipyo na ang mga senador ay kumukuha ng kanilang mandato mula sa mamamayan. Ang pagtanggi sa “people’s initiative,” sa aking opinyon, ay kawalang-galang sa pangunahing awtoridad sa ilalim ng konstitusyon – ang mga mamamayan na siyang nagtiwala ng kapangyarihan sa kanilang mga kinatawan. Ang paalalang ito sa mga senador, na may kasamang isang retorikal na pag-usod sa kanilang nararamdamang takot sa “nakikitang mga multo,” ay nag-uudyok sa kanila na kilalanin ang kanilang papel bilang kinatawan ng kagustuhan ng bayan.

Ang mga konstitusyonal na mga pananggalan na itinatampok ni Romualdez ay pinaigting ng pahayag ni Comelec Chairman George Garcia. Anuman ang paraan ng pagbabago sa Konstitusyon – maging ito ay sa pamamagitan ng constitutional convention, constituent assembly, o people’s initiative – ang plebisito naman din talaga ang pangwakas na demokratikong pagsubok. Ito ay naglalatag ng hindi maikakaila na katotohanan na ang anumang pagbabago sa konstitusyon ay dapat pagtibayin ng mga mismong mamamayan na pamamahalaan nito.

Ang panawagan ni Romualdez sa mga senador na dalhin ang anumang katanungan patungkol sa “people’s initiative” sa tamang panungkulan lugar – ang Comelec o ang korte – ay isang pagtango sa tamang proseso at ang pagkakahiwalay ng mga kapangyarihan na bahagi ng isang demokratikong lipunan. Ang legal na argumento at ebidensya ay dapat maging pundasyon ng anumang oposisyon, humahagunghong ng mga prinsipyong nagtatakda sa isang makatarungan at responsableng pamamahala.

Sa diwa ng aninaw at pang-unawa, ipinahayag ni Romualdez ang kanyang bukas na pagtanggap sa pakikipagtulungan ng mga miyembro ng House at mga senador sa pagsasalaysay ng mga kahulugan at kagusutan ng “people’s initiative” sa kanilang mga kinatawan. Ang hakbang na ito ay nagpapakita ng kanyang pangako sa paglilinaw ng anumang maling akala sa paligid ng prosesong konstitusyonal.

Sa paglalakbay ni Romualdez sa mga nagsalangsangang politikal na agos, ang kanyang panawagan para sa pagkakaisa ay nagiging napakahalaga. Ang publiko ay dapat sumuporta sa kanya sa kanyang pagkilala ng konstitusyonal na mandato ng “people’s initiative” at aa pagtatanggol niya sa mga demokratikong karapatan na nakalimbag sa konstitusyon. Si Romualdez ay lumilitaw hindi lamang bilang tagapagtanggol ng proseso ng konstitusyon kundi bilang bantay ng ating mga demokratikong mithiin at kahalagahan.

Sa mga masalimuot na oras na ito, kung saan ang mga multo ng pulitika ay nagpapalabo sa paningin ng ilan, ang matibay na paninindigan ni Romualdez ay nagsisilbing maliwanag na parola na nagpapatnubay sa bansa patungo sa malinaw na pag-uunawa ng konstitusyon. Ang mga mamamayan, ang pangunahing kapangyarihan sa isang demokrasya, ay dapat sumunod sa tawag na ito at magkaisa sa likod ni Romualdez habang isinusulong niya ang karapatan nating lahat na magmungkahi ng pagbabago sa konstitusyon sa pamamagitan ng “people’s initiative.”