SA isang kamakailang pahayag, inilantad ng Commission on Audit (COA) ang isang malubhang pagkukulang sa pag-aangkat ng educational tablets ng Department of Edukasyon (DepEd) na umaabot sa kahanga-hangang P116.764 milyon. Ang mga tablets, na inilayong gamitin para sa programang distance learning sa gitna ng pandemyang COVID-19, ay itinuturing na sira, na nagbibigay-daang panganib sa kahusayan at pananagutan ng operasyon ng DepEd.

Ang 2022 taunang ulat na pagsusuri ng COA, na inilabas noong Agosto 24, ay nagpapakita ng mga depekto sa mga tablet na ibinili ng Schools Division Office (SDO) ng Batangas sa ilalim ng DepEd Regional Office IV-A. Ang mga tablet, na ibinigay noong 2021 para sa Basic Education Learning Continuity Plan (BE-LCP), ay nagpapakita ng iba’t ibang mga depekto, mula sa Hindi pag-gana ng screen hanggang sa pamamaga ng battery kahit na ito ay nangangampanan ng wasto.

Isa sa malinaw na isyu na binigyang-diin ng COA ay ang kakulangan ng National Telecommunications Commission (NTC) certification logo sa mga tablet, na nagpapahiwatig ng pagkukulang sa pagsusuri at pagsunod sa mga pamantayan. Binibigyang-diin ng mga natuklasan ng Technical Audit Specialist (TAS) team ng COA ang kahalagahan ng sitwasyon, na nagbibigyang-diin na ang mga tablet na ito ay mahalagang kasangkapan para sa paghahatid ng mga aral sa mga mag-aaral sa gitna ng patuloy na pandemya.

Ang pagtanggap ng DepEd sa mga sira-sirang tablets na ito, na tuwiran nang lumabag sa sariling Division Memorandum at Republic Act 9184, ay nagpapakita ng pagkabasag sa pan-loob na proseso ng ahensya. Ang Division Memorandum 016, s. 2021 ng ahensya ay malinaw na nagtatakda na ang mga biniling tablet ay dapat gamitin nang hindi kukulangin sa limang taon. Tamang binibigyang-diin ito ng COA, na naglalantad ng pangangailangan para sa DepEd na sumunod sa sariling mga patakaran.

Bukod dito, ipinapakita ng Seksyon 62 ng Revised Implementing Rules and Regulations (RIRR) ng Republic Act 9184 ang responsibilidad ng supplier na ituwid ang mga depekto sa pagmamanupaktura sa loob ng panahon ng warranty. Tama ang pagtawag ng COA sa DepEd na ipatupad ang mga obligasyon ng warranty laban sa supplier/s na responsable sa mga hindi kapani-paniwala na tablets. Ang galaw na ito ay naaayon sa prinsipyo na ang pera ng bayan ay dapat gamitin nang maingat, at ang mga supplier ay dapat managot sa paghahatid ng mga produktong mataas ang kalidad.

Ang tugon ng DepEd, ayon sa inilarawan sa pagsusuri, ay nagsusubok na ipaliwanag ang pagtanggap ng sira-sirang items batay sa pagiging tugma sa mga spesipikasyon at dami, na sinusuportahan ng 20% na sample inspection. Bagamat isinagawa ang mga prosedyurang pagsasalin at pagkukumpuni, ang tanong ay nananatili: Bakit tinanggap ang mga sira-sirang tablets sa unang lugar? Kailangang magbigay ang DepEd ng mas matibay na paliwanag para dito.

Sa harap ng kontrobersiyang ito, ang papel ng COA sa pattuklas at pag–tugon ng mga isyung ito ay dapat purihin. Ang Chairman ng COA Gamalielat A. Cordoba, at ang buong COA pamgkat ay karapat-dapat sa pagkilala sa kanilang masusing pagsusuri sa pondo ng bayan at pagsiguro ng pananagutan sa mga transaksyon ng gobyerno. Ang kanilang panawagan para sa paliwanag mula sa Property Officer at Inspection and Acceptance Committee ng DepEd ay isang kinakailangang hakbang sa paghahabla ng mga indibidwal sa pagkukulang sa proseso ng pag-aangkat.

Sa pag-usbong, parehong DepEd at COA ay dapat kumilos ng maingat para ituwid ang sitwasyon. Ang DepEd ay dapat magsagawa ng masusing pang-loob na imbestigasyon upang matukoy ang mga indibidwal na responsable sa pagtanggap ng sira-sirang tablets at magtakda ng nararapat na parusa. Bukod dito, kinakailangan ng DepEd na palakasin ang kanilang proseso sa pag-aangkat, tiyakin ang mahigpit na pagsunod sa mga alituntunin at pamantayan upang maiwasan ang mga insidente tulad nito sa hinaharap.

Ang COA naman ay dapat magpatuloy sa kanilang matalim na pangangasiwa sa gastusin ng gobyerno at magsagawa ng mga susunod na pagsusuri upang suriin ang progreso ng DepEd sa pagsasakatuparan ng mga hakbang na itutuwid ang mga pagkakamali. Ang mga rekomendasyon ng COA, lalo na ang pagpapatupad ng mga obligasyon sa warranty laban sa supplier/s, ay dapat itaguyod nang masigla upang ipadala ang malinaw na mensahe na ang mga substandard na produkto ay hindi tatanggapin.

Sa mas malawak na konteksto, napakahalaga na panatilihin ng parehong DepEd at COA ang mga naaangkop na batas at regulasyon na nagtatakda ng pamamahagi ng gobyerno. Kasama dito ang patuloy na ipinapatupad ang mga probisyon ng Republic Act 9184 upang pangalagaan ang pondo ng bayan. Ang aninaw at pananagutan ay dapat maging mga pangunahing prinsipyo sa bawat hakbang ng proseso ng pag-aangkat. Habang hinaharap natin ang mga hamon ng distansyang pag-aaral, lalo na sa gitna ng isang pandaigdigang pandemya, hindi maaaring balewalain ang kahalagahan ng matibay at epektibong teknolohiyang pang-edukasyon. Ang kamakailang pangyayari ay nagpapakita ng pangangailangan para sa masusing pagsusuri at mahigpit na pangangasiwa sa pag-aangkat ng gobyerno, na nagsisiguro na ang mga kagamitang itinakda para sa edukasyon ng kabataan ng bansa ay may pinakamataas na kalidad.