INIHAIN ng mga lider ng Kamara de Representantes noong Miyerkules ang House Bill (HB) No. 11192 na naglalayong i-regulate ang paglalaan at paggamit ng mga confidential at intelligence fund (CIF) at patawan ng parusa ang maling paggamit nito.

Naghain din sila ng kaugnay na panukala upang i-regulate ang mga special disbursing officer (SDO) ng gobyerno at magtakda ng parusa sa maling paggamit ng pondong kanilang pinangangasiwaan.

Ang dalawang panukala ay inakda ng 38 miyembro ng House committee on good government and public accountability na pinamumunuan ni Manila Rep. Joel Chua, kasama sina Senior Deputy Speaker at Pampanga 3rd District Rep. Aurelio Gonzales Jr., Deputy Speaker at Quezon Rep. David Suarez, at Manila Rep. Bienvenido Abante Jr., vice chairman ng komite.

Kabilang sa iba pang mga may-akda ay sina Rep. Franz S. Pumaren, Rep. Lorenz R. Defensor, Rep. Julienne “Jam” Baronda, Rep. Jude A. Acidre, Rep. Johnny Ty Pimentel, Rep. Romeo M. Acop, Rep. Janette L. Garin, Rep. Crispin Diego “Ping” Remulla, Rep. Jefferson F. Khonghun, Rep. Roberto T. Uy Jr., Rep. Jonathan Keith T. Flores, Rep. Loreto S. Amante, Rep. Horacio P. Suansing Jr., Rep. Rolando M. Valeriano, Rep. Joseph “Jojo” L. Lara, Rep. Arnan C. Panaligan, Rep. Francisco Paolo C. Ortega V, Rep. Ernesto M. Dionisio Jr., Rep. Charisse Anne C. Hernandez, Rep. Robert Ace S. Barbers, Rep. Zia Alonto Adiong, Rep. Raoul Danniel A. Manuel, Rep. Ramon Rodrigo L. Gutierrez, Rep. Gerville “Jinky Bitrics” R. Luistro, Rep. Joseph Stephen “Caraps” S. Paduano, Rep. Dan S. Fernandez, Rep. France L. Castro, Rep. Arlene D. Brosas, Rep. Margarita “Atty. Migs” B. Nograles-Almario, Rep. Cheeno Miguel D. Almario, Rep. Mikaela Angela B. Suansing, Rep. Amparo Maria J. Zamora, Rep. Lordan G. Suan, at Rep. Raul Angelo “Jil” D. Bongalon.

Ang mga panukalang batas ay bunga ng masusing imbestigasyon ng komite sa umano’y maling paggamit ng P612.5 milyong confidential funds na natanggap ng opisina ni Vice President Sara Duterte at ng Department of Education (DepEd) sa ilalim ng kaniyang pamumuno.

Sa kanilang explanatory note, binanggit ng mga may-akda na ang paggamit ng CIFs ay “palaging may kaugnay na isyu, kabilang ang pagiging subject nito sa audit.”

Ayon sa kanila, ang Joint Circular No. 2015-01 na inilabas ng Commission on Audit (COA), Department of Budget and Management (DBM), Department of the Interior and Local Government (DILG), Governance Commission for government owned or controlled corporations (GCG), at Department of National Defense (DND) ay “nagpapatupad ng mas maluwag na requirement para sa liquidation ng cash advances mula sa confidential funds kumpara sa cash advances ng regular na pondo.

Natuklasan ng komite sa mga pagdinig ang ilang mga paglabag sa paglalaan at paggamit ng CIFs, kabilang ang:

– Hindi pagtutugma ng pagbibigay ng confidential funds sa mga ahensiyang hindi kaugnay sa public order and safety at national security;

– Iregular na paggamit ng confidential expenses para sa mga programa, aktibidad at proyekto na hindi bahagi ng inisyatiba ng isang ahensya o walang aktwal na paggamit ng confidential funds;

– Pagbabayad ng mga gantimpala sa mga tao na hindi ma-verify ang mga pagkakakilanlan;

– Pagbili ng impormasyon nang walang patunay na ang paggamit ng impormasyon ay nagresulta ng matagumpay na aktibidad mula sa ahensiya na pinagmulan ng confidential funds; at

– Kawalan ng kinakailangang memorandum of agreement sa pagitan ng mga ahensya kung may koordinadong kaganapan para sa paggamit ng impormasyong nakuha sa pamamagitan ng pagbili ng gantimpala ng ahensiyang gumastos ng confidential funds, at ang pagpapalabas ng sertipikasyon para sa matagumpay na paggamit ng impormasyon ng ahensiyang tumanggap at gumamit ng impormasyong iyon.

Ayon sa mga may-akda, ang P112.5 milyong CIF na inilabas sa DepEd sa ilalim ng pamumuno ni Vice President Duterte “ay ginamit upang suportahan ang mga operasyon nito at hindi para sa pambansang seguridad,” na taliwas sa orihinal na layunin ng pondo.

“Moreover, because of the loose requirements of Joint Circular No. 2015-01 on confidential and/or intelligence funds, acknowledgment receipts bearing only signatures and illegible handwriting belonging to individuals whose identities have not been verified were allowed to serve as proof of liquidation,” ayon sa panukala.

“It is high time that stricter requirements and guidelines be issued in the utilization of confidential funds for confidential expenses. While the necessity of confidential funds for national security is recognized, it must be balanced with the duty of the government to safeguard utilization of public funds and introduce much needed statutory changes,” saad pa nila.

Ang pinaikling pamagat ng panukalang batas ay “Confidential and Intelligence Funds Utilization and Accountability Act.”

Sinasaad sa panukalang batas na ang CIFs “ay ilalaan sa mga ahensya ayon sa itinatadhana ng General Appropriations Act at sa lahat ng iba pang ahensya, departamento, yunit na may mga mandato na may kinalaman sa pambansang seguridad, kapayapaan at kaayusan, at pangangalap ng impormasyon.”

Ang kabuuang alokasyon para sa confidential funds ng isang ahensya, batay sa bilang ng populasyong pinaglilingkuran, ay hindi dapat lumampas sa 10 porsiyento ng kabuuang taunang badyet ng ahensya, maliban na lamang kung ito ay inaprubahan ng batas.

Ipinagbabawal ng panukalang batas ang paggamit ng CIFs “para sa mga operasyon ng ahensya na hindi direktang may kinalaman sa peace and order or intelligence gathering, political activities, personal o pribadong gastusin ng mga opisyal o empleyado ng gobyerno, at mga public relations o non-security-related purposes.”

Lahat ng mga pambansang ahensya, lokal na yunit ng gobyerno at mga korporasyong pag-aari ng gobyerno na gumagamit ng CIFs ay kinakailangang magsumite ng mga ulat sa COA para sa audit ng mga paggastos.

Nagtatakda rin ang panukalang batas na ang paghahanda ng alokasyon at layunin ng confidential funds ay dapat ipahayag sa publiko, sa paraang hindi makakasama sa pambansang seguridad o mga operasyon ng pagpapatupad ng batas.

Dagdag pa rito, itinatakda ng panukalang batas na mawawala ang confidentiality status ng CIFs at agad itong ide-declassify kapag naglabas ang COA ng notice of disallowance.

Ang mga pondo, kasama ang lahat ng kaugnay na impormasyon at dokumento, ay magiging paksa ng mga imbestigasyon at pagsusuri, at ilalantad sa publiko, nang walang kinakailangang legal na mga hakbang o kautusan na pilit na ipapatupad.

Ang panukalang batas ay nagbibigay kapangyarihan sa COA upang i-audit ang paggamit ng confidential funds sa lahat ng ahensya ng gobyerno.

Susuriin ng COA kung ang mga pondo ay ginamit lamang para sa itinakdang layunin, titingnan ang mga dokumento at resibo upang matiyak ang tamang paggamit, at magsasagawa ng mga random at special audit kung kinakailangan.

Ang COA at iba pang oversight authorities ay magsasagawa ng mga special audit o imbestigasyon kung may mga makatwirang dahilan na paghinalaan ang maling paggamit, pandaraya o korapsyon.

Ang mga sumusunod ay magiging prima facie evidence ng hindi tamang paggamit ng CIFs:

– Ang hindi pagsunod sa mga kinakailangang dokumento na magpapatunay ng proper disbursement and liquidation ng mga pondo;

– Ang hindi pagsusumite ng mga ulat sa audit at iba pang oversight authorities, kabilang na ang COA, House of Representatives, Senate at ang Office of the President;

– Ang paggamit ng mga pondo na inilalaan sa isang ahensya, yunit o instrumentalidad ng gobyerno na ang mandato ay hindi direktang kaugnay sa pambansang seguridad o peace and order;

– Ang pagpapalabas ng pondo sa isang tao o entidad na siyang magkakaroon ng responsibilidad na maglabas ng karagdagang pondo o magbigay ng mga pondo sa iba; at

– Ang paggastos ng pondo para sa mga aktibidad na hindi direktang kaugnay sa pambansang seguridad, kapayapaan at kaayusan, o pangangalap ng impormasyon para sa epektibong pagpapatupad ng mandato nito sa pagpapatupad ng batas.

Ang mga lalabag ay papatawan ng parusang permanenteng pagbabawal sa pagtanggap ng anumang posisyon sa gobyerno, pati na rin ang pagkawala ng mga benepisyo.

Ang mga miyembro ng House of appropriations at ang espesyal na tagapangasiwa ng pondo ay magiging magkakasamang responsable kung mabigong magbigay ng mga ulat, magkamali sa paggamit o magkamali sa paggasta ng mga pondo, maging ito’y dahil sa kapabayaan o sinadyang gawin.