SA madilim na mga sulok ng pqgreporma ng konstitusyon, kung saan ang mga bulong ng krisis ay naglalakbay, lumitaw si Albay 2nd District Rep. Joey Salceda bilang isang matatag na kamay, nagpapatnubay sa delikadong mga tubig na may kumpiyansang mas malakas kaysa sa takot na nararamdaman ng kanyang mga kasamahan. Ang kahindik-hindik na larawan ng isang krisis sa konstitusyon, ayon kay Salceda, ay isang kwentong multo lamang sa kalawalam ng kasaysayan ng Charter change (Cha-cha).

Sa isang pahayag na umalingawngaw sa kaharian ng isang dalubhasang tagapagsalaysay, tinataboy ni Salceda, ang maestro ng House Committee on Ways and Means, ang nakakatakot na mga bulungan. “Walang umiiral na panganib ng krisis sa konstitusyon,” sabi niya, ang kanyang mga salita ay isang ilaw ng rason sa gitna ng unos ng kawalan ng katiyakan.

Isinasalaysay ni Salceda ang isang kuwento kung saan ang patuloy na People’s Initiative (PI) ay sumasayaw ng sabay sa mga naunang pagsusumikap ng Constituent Assembly (Con-Ass), lahat ay isinadya sa loob ng 1987 Konstitusyon. Kinukulayan niya ang isang larawan kung saan ang regular na ritmo ng lehislatura, ang masalimuot na sayaw sa pagitan ng Senado at Kamara, ay dapat manatili nang hindi nagagambala. Ang kanyang naratibo ay nagtatapon ng anino, inilalantad ang isang tanawin kung saan ang ebolusyon ng konstitusyon ay umuunlad nang walang kahirap-hirap.

Sa kabilang bahagi ng espektro ng naratibo, ipinakikilala ni Senate President Juan Miguel “Migz” Zubiri ang Resolution of Both Houses (RBH) No.6, isang kakaibang bahagi ng kwento na nagtataguyod para sa Con-Ass. Ang isang kampanya ng lagda para sa People:s Initiative (PI), na ipinasisikat ng League of Municipalities of the Philippines (LMP)-Albay Chapter, ay nagdadagdag ng kumplikasyon sa nagbubukang kwento. Ang naunang pagsusumikap ng House noong Marso 2023 na simulan ang Constitutional Conventilon (Con-Con) ay isang napailalim na balangkas na nagpapayaman sa tapiserya ng pagrepormang ng konstitusyon.

Gayunpaman, ang boses ni Salceda, malinaw at malakas, ay sumisiklab sa ibabaw ng mga puro pasaring lamang. Ang kanyang pahayag na ang lahat ng tatlong paraan ng pag-rebisyon—Con-Ass, PI, at Con-Con—ay kasama na, at ito ay isang patotoo sa masalimuot na naratibo ng paglalakbay ng konstitusyon na ito.

“Tinatanggap ko ang anumang pagsusumikap ng Senado na buksan ang diskusyon sa pagreporma ng konstitusyon,” deklara ni Salceda, na nananawagan ng isang diyalogo kaysa sa madalian at pabilisang pagsarado ng usapin. Ang kanyang mga salita ay dumadaan sa kadiliman, nagtataguyod ng pagsusuri sa hindi pa nasasakupang teritoryo sa pagtugis ng pagbabago.

Sa labirinto ng mga silid ng lehislatura, itinutok ni Salceda ang kanyang sulo sa Senado, na na may kasaysayan nang hindi masyadong mahilig sa pagsususog ng Konstitusyon. Ngunit ang chairman ng Senate Committee on Constitutional Amendments at iba pang mga senador, ay nagpahayag ng kanilang pagsang-ayon sa pagbabago. Si Salceda, ang maalam na tagapag-kwento, ay nagbibigay galang sa kaganapang ito, inilalarawan ang Senado bilang isang dinamikong karakter sa isang nagbabagong kuwento.

Ngunit, sa kabila ng mga kurbada at gulong ito, nananatiling matibay ang House sa kanilang pangako na baguhin ang konstitusyon. “Hindi pwedeng maghintay ang mga bagay na ito,” deklara ni Salceda, ang kanyang boses na umaatungal ng damdamin ng kagyat na lumalabas mula sa mga sagradong silong ng pamahalaan.

Sa nilalaman ng pabukadkad na ito, dapat lumalapit ang mga mamamayan sa mga pangyayaring ito nang may mapanuring mga mata. Ang naratibo ni Salceda, bagamat kahanga-hanga, ay dapat pagsusuriin kasama ng mga panghuhusga mula sa mga tumututol sa pag-amiyenda ng konstitusyon. Ang papel ng publiko ay hindi pasibo; ito ay ng mga mapanuring mambabasa, na nangangailangan ng pagsusuri sa mga motibo at nakiki-alam sa kasaysayan ng kanilang bansa.

Para sa mga nasa gobyerno, ang kwentong ito ay nangangailangan ng tumutugong paggalaw. Ang maaninaw, inklusibong patakaran, at pagsunod sa mga hakbang naayon sa konstitusyon ang dapat na mga prinsipyo. Ang mga tauhan sa kuwentong konstitusyonal na ito ay dapat maglaan ng prayoridad sa kabuuang kabutihan, na tiyakin na ang iskrip ay naglilingkod sa mga tao kaysa sa pulitikal na layunin.

Sa paglalahad ng kwentong ito, sundan natin ang paanyaya ni Salceda para sa bukas na diyalogo at tuklasin ang masusing sayaw ng pagreporma ng konstitusyon. Sa kuwentong ito ng Cha-cha, dapat manatili ang atensiyon sa kapakanan ng bansa at ng kanyang mamamayan.