SA malago at luntiang larangan ng pagkakataon, kung saan dapat ang pangako ng isang umuunlad na industriya ng kape, ang isang malungkot na kuwento ng katiwalian at kapabayaan, na isakatuparan ng mga pinagkatiwalaang pagyamanin ang pagkaunlad ng Pilipinas. Sa pagsikat ng araw sa abot-tanaw, na nagliliwanag sa mga anino ng panlilinlang, ito ay nagpapakita ng isang tanawin ng baog na hustisya, kung saan milyon-milyong mga punla ng kape ang naglaho sa hangin, nag-iiwan ng mapait na lasa ng pagkakanulo para sa
mga Pilipinong magsasaka.

Si Agriculture Secretary Francisco Tiu Laurel Jr., sa isang pambihirang sandali ng pagkamulat, ay nangahas na humingi ng pananagutan mula sa Bureau of Plant Industry (BPI), na ang mga kamay ay namamaho sa amoy ng paglustay at kawalan ng kakayahan. Misteryosong naglaho ang milyun-milyong punla ng kape, na nakatakdang pasiglahin ang isang nagpupumiglas na industriya, na nag-iwan sa mga magsasaka sa dagat ng nasirang mga pangako at nawasak na mga pangarap.

Ngunit nasaan ang mga sagot, BPI? Nasaan ang mga bunga ng inyong paghihirap, ang nakikitang katibayan ng iyong pagsisikap na pasiglahin ang sektor ng kape? Ang nakabibinging katahimikan na umaalingawngaw sa mga bulwagan ng burukrasya ay nagsasalita ng malakas—isang patunay sa walang-hiyang pagwawalang-bahala sa kalagayan ng mga masisipag na Pilipino na nagsusumikap na makaraos.

Si Danilo Fausto, ang boses ng katwiran sa gitna ng kaguluhan, ay nagpinta ng isang malungkot na larawan ng isang bansang nakagapos sa mga tanikala ng kawalan ng kalayaan, kung saan ang mga dayuhang pangkat ng mga kumpanya ay humihigpit sa kanilang paghawak sa merkado ng kape. Habang ang iba pang bahagi ng mundo ay ninanamnam ang bango ng tagumpay, ang ating bansa ay nasasakal sa ilalim ng bigat ng inaangkat na kape, ninakawan ng kakayahan nito sa kasakiman ng iilang pinagpala.

Ngunit may isang kislap ng pag-asa sa gitna ng kadiliman, isang kisap-mata ng pagsuway laban sa agos ng katiwalian. Ang panukala para sa pagtatatag ng instituto sa isang rehiyong mayaman sa kape, na dating itinuring na ilaw ng pag-unlad, ngayon ay tumatayo bilang isang patunay ng katatagan ng diwang Pilipino. Gayunpaman, sa kabila ng kahirapan, walang laman ang mga pangako ni Kalihim Laurel, habang ang instituto ay naglalaho sa dilim, na natatabunan ng mga anino ng mga sirang pangarap.

Limang milyong puno ng kape sa isang taon—isang katamtamang layunin, ngunit isa na nananatiling mailap sa harap ng burukratikong red tape at kawalang pakikialam ng institusyon. Ang magsasakang Pilipino, na dating gulugod ng kaunlaran ng ating bansa, ngayon ay nahahanap ang kanyang sarili na despaborisido at nakalimutan, isinantabi tulad ng mga kahapong mga tira-tira sa walang humpay na paghahangad ng salapi.

Ngunit itigil na natin ito. Ang oras para sa kasiyahan ay matagal nang lumipas, napalitan ng nag-aalab na pagnanais para sa katarungan at pagpaparusa. Ang sinumang sangkot sa kalapastanganan na ito ay dapat managot, kaladkarin ng nagsisipa at nagsisigaw doon sa malupit na liwanag ng pampublikong pagsisiyasat. Hayaang iukit ang kanilang mga pangalan sa mga talaan ng kahihiyan, isang babala sa mga susunod na henerasyon ng mga kahihinatnan ng pagkakanulo at panlilinlang.

Nananawagan ako sa mga awtoridad na tugisin ang mga gumagawa ng karumal-dumal na krimen na ito nang buong puwersa ng batas, saanmang gugugol ng malaking halaga upang makamit ang katarungan. Hayaang manginig ang mga bulwagan ng kapangyarihan sa makatwiran galit ng sambayanang Pilipino, habang hinihingi natin ang pananagutan sa mga kasalanang nagawa laban sa ating bansa.

Sa huli, huwag tayong magdalamhati sa pagkawala ng maaaring mangyari, bagkus, bumangon tayo mula sa abo ng kawalan ng pag-asa, na pinagagapang ng apoy ng matuwid na galit. Sapagkat sa pamamagitan lamang ng pagkakaisa at pagpupunyagi natin maaangkin ang ating nararapat na lugar sa hanay ng mga bansa sa mundo, isang tanglaw ng pag-asa sa dagat ng kadiliman.