NANAWAGAN ang isang mambabatas sa Malacañang na imbestigahan ang umano’y kasunduan ng mga lokal na pamahalaan upang makapag-operate ang nasa 85 kumpanyang pag-aari ng mga Chinese sa mga baybaying bayan ng Bataan, Zambales, at Pangasinan na nakaka-apekto sa kabuhayan ng mga maliliit na mangingisda.

Sinabi ni Surigao del Norte Rep. Robert Ace Barbers, pinuno ng Quad Committee ng Mababang Kapulungan at tagapangulo ng House Dangerous Drugs panel, na nakatanggap siya ng impormasyon mula sa ilang mangingisda sa nasabing mga lugar tungkol sa mga kahina-hinalang aktibidad ng mga kumpanyang pag-aari ng mga Chinese.

Ginawa ng kinatawan mula sa Surigao del Norte ang panawagang ito matapos ipag-utos ng Palasyo noong Lunes ang pagsasagawa ng imbestigasyon kaugnay ng mga paratang na ang mga nahuling Chinese spies—sina Wang Ingyi, Wu Jaren, Cai Shaohuang, at Chen Haitao—ay nag-donate ng 10 Chinese-made na motorsiklo na nagkakahalaga ng US$2,500 o P144,800 bawat isa sa Manila Police.

Ayon sa mga ulat, si Wang ay nakita rin sa isang social media post ng Shandong ACFROC noong Hulyo 2022 na iniaabot ang isang tsekeng nagkakahalaga ng P500,000 bilang isang “poverty alleviation bursary” sa alkalde ng Lungsod ng Tarlac at sa lokal na puwersa ng pulisya.

Sinabi ni Barbers na tila lumalabas na ang mga “Chinese spies-invaders” ay gumagamit ng parehong ilegal na modus ng mga ipinagbabawal na POGO operators sa bansa—pakikipagmabutihan at umano’y panunuhol sa ilang tagapagpatupad ng batas at opisyal ng lokal na pamahalaan upang makapagpatuloy ng kanilang kahina-hinalang gawain nang walang hadlang.

Bukod sa pagsuporta sa imbestigasyon sa mga donasyon ng Chinese spies sa Maynila, hinimok din ng kongresista mula sa Mindanao ang Malacañang na siyasatin ang legal na batayan at mga protocol na ginamit ng mga LGU sa mga baybaying bayan ng Zambales, Bataan, at Pangasinan sa pagbibigay ng lease sa mga kumpanyang pag-aari ng mga Tsino ng mga lupain sa baybaying dagat at agrikultural na dapat sana ay nasa ilalim ng pamamahala ng gobyerno.

“Ayon sa isa sa aking sources na mangingisda, halos lahat ng mangingisda sa mga baybaying dagat na pinaupahan sa mga Chinese nationals ay nawawalan na ng hanapbuhay dahil itinataboy at hindi sila pinapadaan sa mga pinaupahang baybayin,” ani Barbers.

“Kung totoong pinayagan ang mahigit 80 kumpanyang pag-aari ng mga Tsino na umupa, mag-operate, at ‘samantalahin’ ang mga ari-arian sa mga baybaying bayan, sino o anong ahensya ng gobyerno, bukod sa mga LGU, ang pumayag sa kanilang operasyon at anong uri ng negosyo ang kanilang ginagawa?” tanong niya.

Sinabi rin ni Barbers na may mga ulat na may dalawang barkong pag-aari ng mga Tsino na nasa baybaying bahagi ng dalawang barangay sa bayan ng Palauig, Zambales sa loob ng halos tatlong buwan, ngunit hindi matukoy ang kanilang aktibidad dahil tila hindi kumikilos ang lokal na Coast Guard at iba pang kaugnay na ahensya.

“Maaaring ang mga barkong ito ay sangkot sa dredging, pagmimina, smuggling, at posibleng pagpupuslit ng droga. Ngunit walang ginagawa ang mga ahensya ng tagapagpatupad ng batas tungkol dito.

Mukhang natutulog sa pancitan o bayad na siguro ang mga lokal na ahente ng Philippine Coast Guard, Bureau of Immigration, Philippine National Police, Armed Forces of the Philippines, Department of Agriculture, Bureau of Fisheries and Aquatic Resources, LGUs, at iba pa sa mga nabanggit na lugar,” aniya.

Dagdag pa ni Barbers, ang mahigit 80 kumpanyang pag-aari ng mga Tsino na pinayagan ng lease agreements sa Zambales, Bataan, at Pangasinan ay maaaring nag-eempleyo ng mga sundalo at espiya ng China upang maisakatuparan ang kanilang misyon nang walang sagabal, tulad ng ginagawa umano nila sa Palawan, ilang bahagi ng Cagayan, sa Catanduanes, at iba pang bahagi ng bansa.

“Nakakalungkot at nakakapuyos ng damdamin na malaman na marami na sa ating mga lokal na negosyante, tagapagpatupad ng batas, at mga politiko ang nabayaran o nabili na ng mga dayuhan at ipinagpalit na sa salapi ang kanilang pagkatao at pagka-Pilipino,” pagtatapos ni Barbers.