Sa kakapalan ng gabi, habang lumalalim ang mga anino at bumagal ang tibok ng puso ng lungsod sa isang bulong na lamang, isang nakatatakot na paglalahad ang nagbubukas. Si dating Pangulong Rodrigo Duterte, isang nilalang na nababalot ng kontrobersya at nakatalukbong ng palaisipan, ay naghagis ng kanyang kataka-takang payo sa bagong nakoronahang presidente na si Ferdinand Marcos Jr., na hinihimok siyang pakinggan ang mga misteryosong bulong ng mga ligal na tagapayo tungkol sa nagbabadyang multo ng International Criminal Court (ICC).

Sa isang puno ng tensyon na panayam sa midya, ang mga salita ni Duterte ay umaalingawngaw sa kadiliman, na may dalang nakakatakot na babala. “Makinig sa payo ng mga bumubulong sa mga pasilyo ng kapangyarihan,” sabi niya, ang tinig ay isang punyal na tumagos sa katahimikan. Ngunit anong mga madilim na lihim ang nakabaon sa loob ng pasikut-sikot na bulwagan ng Malacañan Palace? Anong mga kasalanan ng nakaraan ang kumapit sa budhi ng mga pinuno ng bansa, na humihingi ng kapatawaran o kabayaran?

Habang palapit ang nakakagimbal na anino ng ICC, ang pagsuway ni Duterte ay nagpipinta ng larawan ng isang taong pinagmumultuhan ng sarili niyang pamana. Ang mga paratang ng mga pagpatay na may kaugnayan sa droga ay nakabitin nang mabigat sa hangin, nagdadgdag ng pasanin sa kaluluwa ng bansa. Gayunpaman, sa gitna ng mga paratang at pagrereklamo, isang tanong ang nananatiling hindi nasasagot: sino ang magtataglay ng bigat ng talim ng hustisya?

Ngunit hindi nag-iisa si Duterte sa kanyang pagsuway. Sa kabila ng pampulitikang yugto, si Ferdinand Marcos Jr. ay naninindigan sa kanyang kapasyahan, isang hindi mapalagay na pigura na nababalot sa pamana ng kanyang mga ninuno. Sa isang napakalakas na titig, tinatanggihan niya ang mga pagsulong ng ICC, pinangahasan silang tumapak kung saan ayaw ng iba tumahak. Gayunpaman, sa ilalim ng patsada ng lakas ay namamalagi ang isang kahinaan, isang bitak sa baluti kung saan tumatagos ang kadiliman.

Nagkukubli sa mga anino, hindi nakikita ngunit laging naroroon, ang multo ng katotohanan. Habang umiikot ang mga paratang at lumilipad ang mga akusasyon, nananatiling mailap ang katotohanan, isang multo na sumasayaw na tila hindi na maabot. Gayunpaman, ito ay isang katotohanan na kailangang pakinggan at kilalanin, anuman ang halaga.

Sa madilim na kalaliman ng ligal na kalituhan, ang mga linya ng labanan ay iginuhit. Sa isang panig, ang mga puwersa ng hustisya, na humahawak ng tabak ng pananagutan at ang timbangan ng katotohanan. Sa kabilang banda, ang mga sugo ng kadiliman, kumakapit sa kapangyarihan at pribilehiyo gamit ang mga kamay na may mga matatalas na kuko.

Ngunit sa gitna ng kaguluhan at kalituhan, may kislap ng pag-asa, Isang bulong ng katubusan. Sapagkat nasa puso ng mga mamamayang Pilipino ang kapangyarihang hubugin ang kanilang sariling kapalaran, iwaksi ang mga tanikala ng nakaraan at yakapin ang kinabukasang naliligo sa liwanag.

Kaya’t pakinggan natin ang mga aral ng nakaraan, at huwag tayong magpa-akit sa gayuma ng awit ng kapangyarihan at pribilehiyo. Sa halip, sama-sama tayong manindigan sa pagsuway sa kawalan ng katarungan, nagkakaisa sa ating paghahanap ng katotohanan at pagkakasundo.

Sapagkat sa pamamagitan lamang ng pagharap sa mga anino ng ating nakaraan ay makakaasa tayong lilitaw sa liwanag ng bagong bukang-liwayway. At sa liwanag na iyon, matatagpuan natin hindi lamang ang hustisya, kundi pati na rin ang pangako ng isang mas maaliwalas na bukas.