SINUPORTAHAN ni Senadora Grace Poe nitong Martes ang inisyatibo ng Department of Transportation (DOTr) na muling suriin ang kontrobersyal na jeepney modernization program, kasabay ng panawagan sa gobyerno na samantalahin ang pagkakataong ito upang itama ang direksyon at tiyaking walang stakeholder ang maiiwan.

Sa isang pahayag na inilabas ng kanyang opisina noong Abril 1, inilarawan ni Poe ang pagsusuri bilang “a chance to make it just, humane and right,” na binigyang-diin ang pangangailangang iayon ang programa sa tunay na kalagayang pang-ekonomiya ng mga tsuper at maliliit na operator.

Ang Public Utility Vehicle Modernization Program (PUVMP), na unang inilunsad noong 2017, ay naglalayong palitan ang mga luma at tumatandang pampasaherong sasakyan—lalo na ang mga jeepney—ng mas bago, ligtas, at sumusunod sa mga pamantayan ng kalikasan. Gayunpaman, binatikos ang programa dahil sa mataas na halaga ng pagsunod dito at kakulangan ng sapat na suporta sa pananalapi para sa mga operator at tsuper.

Binigyang-diin ni Poe na ang makabuluhang reporma ay nangangailangan ng inklusibong konsultasyon at tapat na pagninilay sa mga pagkakamali ng nakaraan. “We trust the DOTr-led review body will tap transportation and commuters groups, private sector, local government units, academe, and other concerned stakeholders to produce a comprehensive outlook of the modernization situation and appropriate solutions,” aniya.

Ipinunto rin niya na dapat lumampas ang pagsusuri sa simpleng mga usaping administratibo at isaalang-alang ang karanasan ng mga taong labis na naapektuhan ng bigat ng gastusing dulot ng programa. “The review should not only look forward on how the program would be rolled out smoothly, but also look back at the situation of the drivers and operators reeling from financial losses because of the exhorbitant cost of the jeepney units,” dagdag niya.

Ang mga modernong jeepney, na papalit sa mga tradisyunal na unit na higit 15 taon na ang tanda, ay tinatayang nagkakahalaga ng ₱2.4 milyon hanggang ₱2.6 milyon kada isa. Sa kabila ng mga loan at subsidy scheme ng gobyerno, maraming maliliit na operator ang nagsasabing kulang na kulang ang suportang natatanggap nila. Tinatayang aabot sa higit ₱400 bilyon ang kabuuang halaga ng modernization program, ayon sa naunang mga pagtaya ng Senado.

Sa ngayon, ilang beses nang nagsagawa ng mga welga at protesta ang mga transport group upang ipanawagan ang suspensyon o pagbabago ng programa. Kabilang sa mga pangunahing isyu ang hindi lang ang presyo, kundi pati na rin ang banta ng franchise consolidation, na maaaring tuluyang magtanggal sa mga indibidwal na operator pabor sa mga korporasyong magpapatakbo ng fleet.

Ayon sa mga ulat, bumuo kamakailan si Transportation Secretary Vince Dizon ng bagong komite upang magsagawa ng “top-to-bottom” na pagsusuri sa PUVMP. Layunin nito na tugunan ang mga matagal nang isyung kinakaharap sa implementasyon at maglatag ng mga panibagong estratehiyang nakaayon sa layunin ng modernisasyon at kasalukuyang kalagayang panlipunan at pangkabuhayan.

Iginiit ni Senadora Poe na ang modernisasyon ay hindi dapat magbunga ng pagkakaalis o pag-iitsa sa mga pangunahing kalahok ng sektor. Bagama’t kinikilala niya ang pangangailangan ng mas ligtas at episyenteng transportasyon, idiniin niyang dapat maglaan ang pamahalaan ng isang transisyong tunay na sumusuporta—hindi nagpapabigat—sa mga taong nais nitong tulungan.

“We need a modernization program that will ensure that everybody is on board,” ani Poe.

Bilang dating chair ng Senate committee on public services, pinangunahan na noon ni Poe ang maraming pagdinig upang siyasatin ang implementasyon ng programa at ang mga kakulangan nito sa pondo.