Sa maulap na sangang-daan ng internasyunal na batas at pambansang soberanya, isang mahirap na suliranin ang lumitaw: ang potensyal na pagpapatupad ng isang International Criminal Court (ICC) na utos sa pagdakip o arrest warrant laban kay dating Pangulong Duterte ng Pilipinas.. Bagaman hindi na suot ng Pilipinas ang sagisag ng ICC, iginiit ng National Union of Peoples’ Lawyers (NUPL) na ang pagpapatupad ng naturang warrant ay hindi lubos na imposible.

Ang “comity,” isang terminong madalas na nakakubli sa legal na jargon, ay nagiging isang mahalagang konsepto. Ito ang pagtango ng pagkilala mula sa isang hukuman patungo sa isa pang hukuman, isang kilos ng respeto sa legal na mga proseso. Naninindigan ang NUPL na sa ilalim ng balabal ng comity, ang Philippine National Police (PNP) ay maaaring hikayatin na isagawa ang warrant, alinman sa pamamagitan ng presidential decree, extradition request, o pagsunod sa mga internasyonal na obligasyon.

Ngunit sa gitna ng ligal na kagusotan, umaalingawngaw ang mga tinig ng hindi pagsang-ayon. Naninindigan si Justice Secretary Jesus Crispin Remulla, na iginiit ang karapatan ng bansa na ilarawan ang ligal na kapalaran nito nang walang panghihimasok sa labas. Ipinipinta niya ang isang larawan ng soberanya bilang isang hindi malalabag na kalasag laban sa mga dayuhang ligal na gusot.

Gayunpaman, ang agos ng kaisipang pampubliko ay naglalakbay nang iba. Ang isang kamakailang survey ng Social Weather Stations (SWS) ay nagpapakita ng isang masalimuot na tanawin ng opinyon. Bagaman 53% ng mga Pilipino ang pumapayag sa pakiki-alam ng ICC sa sagupaan sa droga, isang banayad na pag-angat mula sa mga naunang survey, ang isang malaking bahagi ang nagpapahiwatig pa rin ng pag-aalinlangan. Ang pulso ng publiko, isang pintig ng demokrasya, ay nagbabadya ng bigat ng katarungan at pananagutan.

Ngayon, papasok ang multo ng mga obligasyon sa loob ng mga internasyonal na kasunduan, na nagbabadya ng anino sa diskurso ng batas. Ang pagtatalik ng Pilipinas sa ICC ay natapos na sa isang diplomatikong diborsiyo, ngunit ang multo ng Rome Statute ay nagbabadya ng malaking panganib. Tinatawag ni Retired Supreme Court Associate Justice Antonio Carpio ang multong ito, na nagpapamalas sa atin ng ating mga nakaraang pagkakasangkot at ang mga nanatiling takdang pamantayan ng mga legal na pangako.

Ngunit ano ang tungkol sa mga praktikalidad? Makakarating ba ang mahabang braso ng ICC sa Pilipinas, o ito ba ay isang walang kabuluhan na pagsunggab ng pansamantalang katarungan? Ang pag-aatubiling ito ng PNP na sumunod sa tugtugin ng ICC ay nagpapamalas ng mas malalim na hidwaan—ang isang batakan sa pagitan ng dangal ng bansa at pananagutang internasyonal.

Sa mga talaan ng kasaysayan ng batas, umalingawngaw ang mga dayandang ng mga katulad na harapan. Mula sa delikadong kalagayan ni Pinochet sa UK hanggang sa pagsasayaw sa hustisya ni Omar al-Bashir sa Sudan, ang sagupaan sa pagitan ng pambansang soberenya at internasyonal na batas ay hindi bago. Bawat karanasan, isang patotoo sa maselang paninimbang sa pagitan ng kapangyarihan ng estado at ng pandaigdigang konsiyensya.

Sa paglalahad ng naratibo, isang kislap ng pragmatismo ang ipinalalabas. Malinaw ang payo ni Retired Justice Carpio: makilahok, ipakita ang iyong panig, hayaan ang katotohanan ang magpatotoo. Sa tunawan ng pananagutan, ang katahimikan ay nagbubunga ng hinala, habang ang aninaw ay nagpapatibay ng tiwala.

Sa aking mga kababayan, hinahamon ko kayo na maging mapanuri, hindi lamang bilang mga tagapanood kundi bilang mga tagapagbantay ng konsiyensya ng ating bansa. Habang tinitingnan natin ang komplikasyon na ito ng batas, alalahanin natin ang mga aral ng kasaysayan at ang malakas na tawag ng katarungan. Dahil sa tunawang ito ng pananagutan, namamalagi ang hulmahan ng pagkatao ng isang bansa.

Sa huli, ang gayong katanungan ay nananatili: yayakapin ba ng Pilipinas ang hamon ng internasyonal na hustisya o aatras sa likod ng kalasag ng soberanya? Ang sagot, na nababalot ng kawalan ng katiyakan, ay naghihintay sa pagtutuos nito. Ngunit tandaan natin, sa mga pasilyo ng kapangyarihan at mga eskinita ng hustisya, ang dimadagundong boses ng mga mamamayan ang pinakamalakas na humuhubog sa kapalaran ng mga bansa.